Bài 5: Tái chế và xử lý ấc quy – bảo vệ môi trường và an toàn Ấc quy sau khi hết tuổi thọ chứa nhiều kim loại nặng và hóa chất nguy hiểm. Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA) khuyến cáo không nên vứt pin vào rác sinh hoạt hoặc thùng tái chế thông thường; thay vì đó, chúng phải được gửi đến điểm thu gom hoặc cơ sở tái chế. Đối với pin lithium‑ion, cần dán băng dính các cực hoặc đặt trong túi nhựa riêng để tránh chập điện và giảm nguy cơ cháy nổ.
Vì sao phải tái chế ấc quy?
- Chứa kim loại nặng: pin có thể chứa thủy ngân, chì, cadimi, niken và bạc. Nếu xử lý sai cách, các kim loại này gây hại cho sức khỏe và môi trường.
- Tài nguyên quý hiếm: nhiều pin chứa coban, lithium và graphite – những khoáng chất được coi là tài nguyên chiến lược. Tái chế giúp thu hồi chúng để sử dụng lại.
- Nguy cơ cháy nổ: pin vẫn có điện năng sau khi hết công dụng; nếu bỏ vào rác, chúng có thể gây hỏa hoạn.
Hướng dẫn xử lý an toàn
- Thu gom đúng chỗ: đem pin đến các điểm thu hồi chuyên dụng hoặc chương trình tái chế của địa phương.
- Băng dính các cực: đối với pin lithium‑ion, hãy bọc băng dính quanh các cực hoặc đặt trong túi riêng để ngăn chập mạch.
- Không đốt hoặc nghiền nát: việc đốt hoặc nghiền nát pin có thể giải phóng khí độc và gây nổ.
- Mua pin bền vữ: ưu tiên sản phẩm có chương trình thu hồi hoặc sử dụng vật liệu tái chế để giảm lượng rác thải.
Quy trình tái chế và tái sử dụng
Sau khi thu gom, ấc quy được phân loại theo loại hóa chất để xử lý đúng cách:
- Ấc quy chì‑axít: thường được tháo rời và tái chế gần như hoàn toàn. Chì được tinh chế để sử dụng lại, axit được trung hòa và phần vỏ nhựa được tái chế.
- Pin lithium‑ion: quy trình phức tạp hơn. Pin được xả điện, sau đó nghiền và xử lý bằng phương pháp thủy luyện hoặc nhiệt luyện để tách kim loại như cobalt, nickel và lithium. Các vật liệu thu hồi này trở thành nguyên liệu cho pin mới. Nhiều hãng còn áp dụng mô hình "second life" – tái sử dụng pin đã qua sử dụng làm bộ lưu trữ năng lương tĩnh.
Sáng kiến quốc tế và vai trò cộng đồng
- Khu vực: Liên minh châu Âu đặt mục tiêu thu hồi 70 % trọng lượng pin lithium‑ion và áp dụng quy định bắt buộc tái chế. Trung Quốc và Hàn Quốc xây dựng các nhà máy tái chế quy mô lớn. Những công ty như Tesla, LG Chem hay VinFast đều triển khai chương trình thu hồi pin từ khách hàng.
- Vai trò người tiêu dùng: mỗi cá nhân cần tham gia chương trình thu gom, không bỏ pin vào rác thải sinh hoạt và ủng hộ sản phẩm sử dụng vật liệu tái chế.
Kết luận
Tái chế ấc quy không chỉ bảo vệ môi trường mà còn tiết kiệm tài nguyên quý giá, giảm phụ thuộc vào khai thác khoáng sản và hạn chế rủi ro cháy nổ. Mỗi cá nhân và doanh nghiệp đều có trách nhiệm xử lý pin đúng cách, tham gia chương trình thu hồi và khuyến khích phát triển công nghệ tái chế. Để tìm hiểu sâu hơn về các loại pin và cách phân loại, hãy tham khảo bài viết "Classification of Cells or Batteries" trên trang của Đại học Washington.
Đăng nhận xét